Rusya’da yolsuzluğun dönemden döneme kılık değiştirmesi, kendine edebiyat eserlerinde de yer bulan bir konu… Gogol’un Müfettiş piyesindeki yargıç karakterinin, “Rüşvet alıyorum ama nasıl? Ben tazı yavruları alırık ki bu tamamen başka meseledir,” diyerek durumu hafifletmeye çalışması akla gelen ilk örnek. Sonradan bu ifade, Rusça’da “tazı yavruları ile rüşvet almak” şeklinde bir deyime dönüşecektir (borzımı şinkami brat’).
Rusya’da yüzyıllar boyunca yiyeceklerle rüşvet vermek oldukça yaygındı. 15. yüzyıla kadar ülkenin çeşitli bölgeleri, “besleme” adı verilen bir yöntemle yönetilirdi. Bu sistemde, büyük dük tarafından gönderilen yöneticilere maaş verilmez, onun yerine bunlar halk tarafından beslenirlerdi. Bu uygulama, bir yasa veya gelenek olarak kabul edilir, rüşvet olarak görülmezdi. Ancak zamanla suistimallere yol açan sistem 1555’te kaldırıldı.
Kürk, bir dönem Rusya’da “yumuşak altın” olarak adlandırılmış, önemli bir ticaret unsuru ve para birimi olarak kullanılmıştı. 18. yüzyılın ilk yarısında Sibirya valisi Matvey Gagarin, devlet hazinesine gitmesi gereken kürkleri kendi cebine indirdiği için idam edilmişti. Çar diğer bürokratlara gözdağı vermek için Gagarin’in cesedinin uzun süre ipte sallanmasını buyurmuştu.
Rusya’da 16. yüzyıldan itibaren yolsuzlukla mücadele edilmeye çalışılsa da bu çabalar genellikle başarısız oldu. Petro, bu konuda sert önlemler almış, ancak en yakın dostu olan Aleksandr Menşikov’un imparatorluktaki en büyük yolsuzluk yapanlardan biri olduğu ortaya çıkmıştı. Menşikov’un ölümünden sonra, yaklaşık 90 bin serfe, yani toprak kölesine sahip olduğu öğrenilmişti. Bu ise o dönemde serflerin de rüşvet olarak verilebildiğini gösteren çarpıcı bir örnek.
(Haber ve kolaj: Russia Beyond)
