Ukrayna’ya düzenlenen askeri operasyonun başlangıcından bu yana 2,5 yıl geride kaldı. Çok sayıda Rusya vatandaşı operasyona tepki olarak ve ardından gelen kısmi seferberlikten kaçmak için ülkeyi terk etti. Moskviçmag dergisi gidenlere 2,5 yılda hayatlarının nasıl değiştiğini sordu.
Andrey Kovalovski, 38 yaşında, dekoratör sanatçı. 2022 baharında önce Gürcistan’a, ardından İspanya’ya taşındı:
“Yakınlarımla olan ilişkilerim kesinlikle değişmedi. Yakınlarım arasında birkaç kişi kaldı, onlarla her şey yolunda. Arkadaşlarımla ve orada kalan tanıdıklarımla da her şey yolunda, ancak onların sayısı da çok az. Bazı meslektaşlarımla artık görüşmüyorum.
Rusya’da yaşarken, sanat projeleri için yurtdışında çalışmaya gidiyordum. Şu an ise yaşadığım ülkede gayet normal ve iyi bir şekilde çalışıyorum. Hem yerel firmalarla hem de başka yerlerle burada reklam çekimleri yapıyorum. Örneğin, geçen yıl iş için defalarca Fransa ve Kıbrıs’a gittim.
Benim görüşlerim kozmopolit olarak nitelendirilebilir, bu yüzden nerede yaşıyorsam orada mutluyum. Avrupa ülkelerinin vatandaşlarıyla çalışmak bana ilginç geliyor. Daha önce de bu türden iş deneyimlerim olmuştu, ama o zaman Moskova’dan [Avrupa’ya] gelirken ‘Vay, burada her şey ne kadar farklı!’ diyordum. Şimdi ise burada çalışıyorum ve bu çevrede yaşıyorum.”
Andrey V., 28 yaşında, editör ve gazeteci, Moskova çevresinde doğup büyüdü, Moskova’da medya sektöründe çalıştı, 2022 sonbaharında Gürcistan’a göç etti ve sonrasında üç kez Rusya’ya döndü:
“İnsanlarla olan ilişkilerim sanki değişmemiş gibi. Kiminle yakın arkadaşsam, onlarla görüşmeye devam ediyorum. Kiminle çok yakın değilsem, hâlâ öyle. Göç etmeden önce kimlerle iletişim kuruyorsam, şimdi de aynı kişilerle iletişimdeyim.
Ama hayatlarımız değişti. Rusya’ya geldiğimde ve göç etmeyenlerle konuştuğumda, insanların normal bir hayat sürdüğünü görüyorum. İpotek alıyorlar, araba satın alıyorlar, daha iyi bir işe geçiyorlar ve bir gelecek vizyonları var — ne yapacaklarını biliyorlar. Bende bu yok. Aramızdaki fark da bu.
Rusya’daki insanlardan uzaklaştığımı hissetmiyorum, ama hayatlarımızın sanki paralel ilerlemeye başladığını hissediyorum. Farklı arkadaşlarımla konuşuyorum ve Rusya’da olmadığım sürede onlar evleniyor, birçok şey yaşıyorlar… İnsanların çevresi değişiyor; ben geldiğimde onların yanında artık biraz farklı insanlar oluyor.
Yurtdışında yaşarken, hâlâ Rusya’da göçmen olarak faaliyet gösteren Rus medya kuruluşlarıyla çalışıyorum.
Rusya’dan uzaklaştığımı hissetmiyorum, ama bazen bir rahatlama hissediyorum. Örneğin, aptal bir yasa kabul edildiğinde, bunun beni etkilemediğini anlıyorum ve bu bana iyi hissettiriyor. Ama sonra, ne yazık ki, Moskova’ya gidip düşünüyorum: “Belki burada uzun süre kalırım ya da belki tamamen kalırım?” Ve o rahatlama duygusu kayboluyor.
Bazen Rusya’dan uzaklaşma konusunu iş bağlamında düşünüyorum: Rusya’da bulunmadan Rusya hakkında yazan bir gazeteci olabilir miyim? Sonra Rusya’ya gidiyorum, insanları dinliyorum, bir haber yapıyorum ve düşünüyorum: tamam, Gürcistan’a geri dönebilirim.
Her seferinde Gürcistan’a dönmek zor oluyor. Moskova harika — arkadaşlarım var ve birçok ilginç şey var. Yurtdışında ne yaptığım ise bazen çok net değil. Her seferinde farklı nedenler var, ama duygusal olarak bu bazen zorlayıcı olabiliyor. Bu yüzden kendimi, Gürcistan’a sadece tatil için gitmişim gibi ikna ediyorum, sadece ne kadar süreceğini bilmiyorum.”
Vladimir S., 27 yaşında, haber muhabiri. 2022 yılında İsrail’e taşındı:
“Birçok tanıdığımla görüşmeyi kestim, sadece eskiden yüz yüze buluşuyorduk, ama şimdi bu mümkün değil. Ancak genel olarak durum çok fazla değişmedi.
İlk başta yurtdışından Rusya için çalıştım, ama şimdi öyle değil. Şu anki işim Rusya ile ilgili, ama çalıştığım organizasyon Rusya menşeli değil.
Uzaklaşma hissi tabii ki oluştu. Benim durumumda bu his, işimin doğrudan Rusya ile ilgili olması nedeniyle biraz hafifliyor. Ancak, elbette artık değişiklikler ve olaylar eskisi kadar keskin bir şekilde hissedilmiyor. Bu da beni rahatlatıyor, çünkü şu anki değişiklikler öyle ki, onların üzerimde etkili olmasını istemiyorum.”
İrina M., 32 yaşında, yoga eğitmeni. 2023 yılından beri Arjantin’de yaşıyor. Daha önce eşiyle birlikte Özbekistan’a göç etmiş, ardından kısa bir süre Sri Lanka’da yaşamış:
“Rusya’da kalan arkadaşlarım ve ailemle olan ilişkilerim değişmedi. Yakın bir şekilde iletişim kurduğum insanlarla hâlâ görüşüyorum, birbirimizi destekliyoruz, ama ne yazık ki sadece çevrim içi.
Tabii ki tüm ailemi ve arkadaşlarımı çok özlüyorum, onları yüz yüze görmeyi çok istiyorum. Moskova’yı çok özlüyorum. Rus doğasını, bazı hizmetleri, Moskova’nın temiz sokaklarını özlüyorum… Ama anlıyorum ki bunlar sadece anılar ve şu an sevdiğim Moskova belki de artık farklı görünüyor olabilir. Orada kalan insanlara ve dile karşı içimde sıcak bir his var. Çocuklarımızı, hangi ülkede yaşarsak yaşayalım, ev ortamında mutlaka Rusça eğiteceğiz.
Rusya ile ilişkilerim göçten sonra değişmedi. Tek fark, uzaktan olmanın bir kişiye sarılmayı ya da Moskova’daki tanıdık binaların duvarlarına ya da ağaçlarına dokunmayı engellemesi. Ama söyleyebilirim ki Arjantin, mesela bahar kokuları ve doğa açısından muhteşem bir ülke. Önceden yaşadığım, daha anlaşılmaz olan Sri Lanka’dan çok daha iyi. Arjantin’i Rusya ile kıyaslamıyorum, buranın kendine özgü canlı kokuları ve devasa ağaçları var. Bu ülkeyi de seviyorum, ama henüz Rusya kadar değil.”
Oksana D., 26 yaşında, pazarlamacı. Gürcistan’da yaşıyor:
“[Benim için her şey] normal. Tanıdıklarım ve ailemle ilişkilerim hiç değişmedi, onlarla mümkün olduğunca sık görüşüyoruz. Rusya’ya geldiğimde de sık sık buluşuyoruz.
Gürcistan’a taşındıktan sonra iki yıldır hem Rus şirketleriyle hem de Rus olmayan şirketlerle çalışıyorum. Gelir açısından burada daha rahat yaşayabilmek için Rus olmayan şirketlerin sayısını artırmaya çalışıyorum.
Ama yine de Rusya’dan bir uzaklaşma hissi doğdu. Artık tüm haberlerden haberdar değilim ve daha çok Gürcistan’daki gündemi, özellikle de siyasi gelişmeleri takip ediyorum. Ancak Rusya’daki ilgimi çeken bazı ana trendleri takip ediyorum ve biliyorum.”
Vladimir Plotnikov, 41 yaşında, psikolog. 2022 baharında Ermenistan’a gitti, ardından Litvanya’ya taşındı, 2024’ten beri İspanya’da yaşıyor:
“Rusya’da neredeyse hiç akrabam kalmadı, dolayısıyla [ilişkiler] pek değişmedi denebilir. Beklenmedik bir şekilde, birçok tanıdığımdan, tabiri caizse, nefretle karşılaştım. Bazıları benimle nedenini açıklamadan konuşmayı kesti, bazıları Rusya’dan nefret ettiğimi ve tüm Ruslara kötülük dilediğimi, Rusya’nın benim için ‘timsah dolu bir hendek’ olduğunu söylediler (halbuki hayatımda böyle bir şey hiç söylemedim veya yazmadım). Bu benim için büyük bir sürprizdi, tuhaf bir kopuş süreci zaten büyük ölçüde gerçekleşti, ama hâlâ yavaş yavaş devam ediyor.
Fakat Rusya’dan kopma hissi oluşmadı. Nerede olursan ol, Rusça interneti takip ediyorsun ve Rusça konuşan tanıdıklarınla iletişim kuruyorsun, ara sıra Rus veya Ukrayna marketlerine gidip oradaki Rusça konuşan insanlarla sohbet ediyorsun. Ama şaşkınlıkla fark ediyorum ki, objektif olarak Rusya’dayken olduğumdan farklı davranmaya başlıyorum. Mesela internet üzerinde konuşurken ‘laflarımı sansürlemekten’ vazgeçtim — rahatça siyaset ya da uyuşturucular hakkında konuşabiliyorum. Ama Rusya’daki arkadaşlarım beni uyarıyor.”
Maksim V., emlakçı ve yazar, 34 yaşında. 2022’den beri Gürcistan’da yaşıyor:
“Göçten önce yabancı şirketlerde çalışma deneyimim yoktu. Şimdi bu deneyime sahibim. Emlakçıyım, birçok meslektaş ve müşteriyle iletişim halindeyim. Ayrıca gazeteci olarak Rusya’daki yayınlarla çalışmaya devam ediyorum.
Rusya’dan uzaklaşma hissi oluşmadı. Orada kalan arkadaşlarım ve ailemle ilişkilerim de göçten sonra değişmedi: nasıl iletişim kuruyorsam, öyle iletişim kurmaya devam ediyorum.
Ülkede olan her olay için hâlâ çok endişeleniyorum, sanki hiç gitmemişim gibi. Ama elbette, şu an yurtdışında yaşamın içindeyim, bulunduğum ülkede olan birçok şey beni etkiliyor. Sık sık bu durumu karşılaştırıyorum. Ve genellikle karşılaştırmalar Rusya’nın lehine olmuyor. Buradaki insanlar farklı. İyi, empati kurabilen insanlar var. Ama hepsi değil. Yoksa Gürcistan tam anlamıyla bir cennet olurdu.”
